ინტერნეტი ჩვენი ყოველდღიურობის განუყოფელი ნაწილია და მას უამრავი დანიშნულებით ვიყენებთ. ერთ-ერთი უმთავრესი საქმიანობა, ონლაინ-შოპინგი და ფულადი გზავნილებია. ინტერნეტი გვაძლევს საშუალებას, დროის საკმაოდ მცირე მონაკვეთში,  სხვადასხვა ფინანსური აქტივობა განვახორციელოთ.

ბოლო პერიოდში განსაკუთრებით გახშირდა თაღლითების მიერ, მომხმარებლის პირადი ინფორმაციის მოპოვება და ფინანსების მითვისების მიზნით გამოყენება.

რა არის ფიშინგი ?

მარტივად რომ ვთქვათ, ფიშინგი არის მეთოდი, რომლის მეშვეობითაც პირად მონაცემებს და პაროლებს ჩვენი ნებით გავცემთ. თაღლითები ქმნიან ყალბ ვებ-გვერდებს და ანგარიშებს სოციალურ ქსელებში. რეალურთან მიმსგავსებული, გაყალბებული გვერდებით ავრცელებენ დამაინტრიგებელ წერილებს სოციალური ქსელებით, ასევე sms-ის და ელ. ფოსტის საშუალებით - როგორც წესი, ბმულზე გადასვლას და ჩვენი მონაცემების შეყვანას ითხოვენ, სანაცვლოდ კი დიდ ფულად პრიზებს ან სხვა მიმზიდველ პრიზებს გვპირდებიან.

როგორ ავარიდოთ თავი ფიშინგს?

თაღლითები, პირველ რიგში, ჩვენს პაროლებს უმიზნებენ. როგორც აღვნიშნეთ, ისინი ქმნიან რეალური ვებსაიტების (მაგალითად, ინტერნეტ ბანკის) ვიზუალურად მიმსგავსებულ საიტს, სადაც გვთხოვენ შევიყვანოთ მომხმარებლის სახელი და პაროლი.

თაღლითები ცდილობენ მოსაფიქრებლად დრო არ დაგვიტოვონ. ისინი ამაღელვებელი, სკანდალური ან სახიფათო მესიჯებით ცდილობენ გვაიძულონ სწრაფი მოქმედება.

სანამ ინტერნეტ ბანკის პაროლს, ბარათის მონაცემებს ან პირად ინფორმაციას შეიყვანთ საიტზე, ჯერ დაფიქრდით და შემდეგ იმოქმედეთ.

უნდა შეგვეძლოს ყალბი გვერდების ამოცნობა.
- დააკვირდით ვებ-გვერდის მისამართს - ეს ის საიტია, რომელზეც უნდა ყოფილიყავით?

დაფიქრდით, როგორ მოხვდით ამ გვერდზე: სანდო წყაროდან გადმოხვედით ამ გვერდზე?

საუკეთესო გამოსავალია, თავად აკრიფოთ ვებსაიტის მისამართი და ასე შეხვიდეთ სასურველ გვერდზე.

ყალბი ვებსაიტების ბმულებს სოციალური ქსელებით ავრცელებენ. მაგალითად, ფეისბუქის ჯგუფებში, რომელშიც ათასობით ადამიანია გაწევრიანებული და თავადაც არ იცით როგორ მოხვდით იქ.

თუ რაიმე მიმზიდველ ან სკანდალურ მესიჯს/რეკლამას ავრცელებს ფეისბუქ გვერდი, გადაამოწმეთ მისი ნამდვილობა. რამდენი ლაიქი აქვს გვერდს? რამდენი პოსტი არის დაწერილი გვერდზე? როდინდელი პოსტები დევს გვერდზე? უპასუხეთ ამ შეკითხვებს საეჭვო გვერდების ამოსაცნობად.

გაითვალისწინეთ, რომ ნამდვილ გვერდებს ვერიფიცირებულობის ლურჯი ნიშანი აქვთ ფეისბუქზე (ყალბ ვებ გვერდებს, შესაბამისად ასეთი ნიშანი არ გააჩნიათ).

- საეჭვო ვებ-გვერდებზე არ შეიყვანოთ თქვენი პირადი და საბარათე მონაცემები.
- მიაქციეთ ყურადღება ვებ-ბრაუზერების (Chrome, Firefox, Safari, Internet Explorer, Opera, Edge. . .) მიერ ამოგდებულ შენიშვნებს. თუ საიტის მისამართის ზოლი გაწითლებულია ან აწერია Not Secure ან ახატია წითელი ბოქლომი, არ ენდოთ ასეთ საიტებს და არ შეიყვანოთ მონაცემები.

გთავაზობთ უსაფრთხოების რამდენიმე რჩევას, რომელიც დაგეხმარებათ მნიშვნელოვნად გააუმჯობესოთ თქვენი ონლაინ უსაფრთხოება:

• შევქნათ უსაფრთხო პაროლი
  - პაროლი უნდა შეიცავდეს მინიმუმ 9 სიმბოლოს
  - შეიცავდეს როგორც პატარა (a-z) ისე დიდ (A-Z) ასოებს
  - უნდა გამოვიყენოთ მინიმუმ ერთი ციფრი (0-9)
  - ასევე კარგი იქნება თუ პაროლს მინიმუმ ერთ სიმბოლოს დავუმატებთ ($ % * ...).

თაღლითებს ჩვენი პირადი ინფორმაციაც აინტერესებთ: სახელი-გვარი, პირადი ნომერი, დაბადების თარიღი, მობილურის ნომერი. ამის საშუალებით ჩვენი პაროლი შეუძლიათ გამოიცნონ. სწორედ ამიტომ, სასურველია პაროლში  ზემოთ აღნიშნული ინფორმაცია არ შეიტანოთ.

• დაიცავით საბანკო ბარათების უსაფრთხოება
  - ბარათით გადახდისას, არასდროს ანდოთ თქვენი ბარათი სხვა პიროვნებას, მოითხოვეთ ტერმინალი და თავად გაატარეთ. ბარათზე ყველა ის ინფორმაციაა დატანილი, რომლის მეშვეობითაც სხვა ადამიანსაც ეძლევა საშუალება ფინანსური ტრანზაქცია განახორციელოს
  - ეცადეთ თქვენი PIN კოდი, სხვა პიროვნებისთვის,  თვალსაჩინო არ გახდეს
  - სიფრთხილე გამოიჩინეთ  ბანკომატიდან თანხის გამოტანისას. თუ შეამჩნევთ, რომ  თქვენი PIN კოდი უცხო პიროვნებამ დაინახა,  დაუყოვნებლივ შეცვალეთ ან დაუკავშირდით ბანკს
  - ბარათის დაკარგვის შემთხვევაში, სასწრაფოდ მიმართეთ ბანკს და დაბლოკეთ ბარათი
  - თუ თქვენი ბარათიდან, განხორციელდა არასწორი ტრანზაქცია, მაშინვე მიმართეთ თქვენს ბანკს
  - ინტერნეტ ბანკში შესასვლელად, მხოლოდ თქვენი პირადი მოწყობილობები გამოიყენეთ, რადგან თქვენი მონაცემები შესაძლოა უცხო სმარტფონმა ან კომპიუტერმა დაიმახსოვროს. 
  
  
• სანამ ბარათის მონაცემებს შეიყვანთ, ყოველთვის დაფიქრდით: ხართ თუ არა იმ საიტზე, რომელზეც უნდა ყოფილიყავით. გაიაზრეთ როგორ მოხვდით ამ საიტზე და თუ რაიმე გეეჭვებათ, არ შეიყვანოთ ბარათის მონაცემები. დახმარებისთვის შეგიძლიათ მიმართოთ თქვენი ბანკის ქოლ ცენტრს.
  
  
• უზრუნველყავით თქვენი სმარტფონის უსაფრთხოება
  - ჩვენი სმარტფონი აუცილებელია იყოს PIN-ით ან თითის ანაბეჭდით დაცული.
  
  
• PIN-ში სასურველია არ იყოს მხოლოდ ერთი და იგივე ციფრები.
  
  
• გაითვალისწინეთ, რომ Pattern არ არის უსაფრთხო. Pattern-ზე დაკვირვება და დამახსოვრება ძალიან მარტივია.
  - გაითვალისწინეთ, რომ აპლიკაციები ანდროიდზე  მხოლოდ Google Play-დან, ხოლო iPhone-ზე Apple App Store-დან უნდა დააყენოთ
  - არ დაუკავშორდეთ საეჭვო Wi-Fi ქსელებს
  - არ დატოვოთ Bluetooth-ი ჩართული
  - ხშირად განაახლეთ აპლიკაციები
  - ეცადეთ არ დააყენოთ, ის აპლიკაციები, რომლებიც თქვენ სმარტფონთან საეჭვოდ ბევრ წვდომას ითხოვენ.
  
  
• პირადი ელ-ფოსტის უსაფრთხოება
  თაღლითები ფიშინგს ხშირად მეილებით ანხორციელებენ.
  - კარგად შეამოწმეთ მისამართი, საიდანაც იღებთ, ან სადაც აგზავნით წერილს. გამომგზავნის ინიციალები  შესაძლოა რეალობასთან მიმსგავსებული იყოს
  - არ გახსნათ მიბმული ფაილები, სანამ  გამომგზავნის ვინაობაში არ დარწმუნდებით.